نوروفیدبک یا بیوفیدبک | کاربردها، انواع، عوارض
نوروفیدبک که با نام بیوفیدبک EEG نیز شناخته می شود، به عنوان یک رویکرد غیر تهاجمی و بدون دارو برای درمان بیماری های مربوط به مغز، از جمله:
- ADHD
- اختلالات اضطرابی
- حتی اوتیسم
توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. با این حال، بسیاری از مردم می پرسند آیا نوروفیدبک واقعا کارساز است و می تواند مشکلات مغزی را حل کند؟ نوروفیدبک آموزش مستقیم عملکرد مغز است که به وسیله آن مغز یاد می گیرد که چگونه کارآمدتر عمل کند. ما لحظه به لحظه فعالیت های مغز را در عمل مشاهده می کنیم. ما آن اطلاعات را به شخص نشان می دهیم و مغز را برای تغییر فعالیت خود به الگوهای مناسب تر پاداش می دهیم. این یک فرآیند یادگیری تدریجی است. برای اطلاعات بیشتر از جلسات درمانی نوروفیدبک توسط متخصصان کلینیک روژمان می توانید از طریق نوبت گیری آنلاین و یا تماس با کلینیک اقدام نمایید.
نوروفیدبک درمانی چیست؟
نوروفیدبک یک درمان غیر تهاجمی است که مغز را تشویق می کند تا الگوهای فعالیت سالم تری ایجاد کند. هدف درمان نوروفیدبک تنها تغییر طرز فکر و احساس شما نیست، بلکه تغییر مغز شما در سطح بیولوژیکی برای عملکرد بهتر است. تحقیقات اخیر نشان داده است که وقتی از حمایت مناسب برخوردار باشد، مغز توانایی تغییر و انطباق را دارد، خاصیتی که به عنوان نوروپلاستیسیته شناخته می شود. نوروفیدبک می تواند این فرآیند نوروپلاستیسیتی را تشویق و تسریع کند. مشاوره کلامی برای درمان اختلالات و مشکلات مغزی اغلب کافی نیستند. صرفاً گفتن الفاظی آرامش بخش به کسی که بخواهد آرام باشد یا تمرکز کند، مشکلات اساسی شرایطی مانند اضطراب یا ADHD را حل نمی کند. از سوی دیگر، نوروفیدبک به ما این امکان را می دهد که با زبان خودش با مغز صحبت کنیم: امواج مغزی.
امواج مغزی چیست؟
سلول های مغز ما از طریق تکانه های الکتریکی معروف به امواج مغزی با هم ارتباط برقرار می کنند. هر موج مغزی دو خاصیت دارد.
- فرکانس، یعنی سرعت حرکت موج.
- دامنه، یعنی ارتفاع موج وقتی بالا و پایین می شود.
به طور کلی، امواج مغزی سریع تر با تمرکز، تفکر و آگاهی همراه است، در حالی که امواج مغزی کندتر با آرامش، مدیتیشن و خواب عمیق مرتبط هستند. در اختلالات سلامت روان، الگوهای امواج مغزی می توانند مختل شوند و منجر به فعالیت و رفتار بیولوژیکی ناسالم شوند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی اغلب دارای فعالیت امواج مغزی بیش از حد سریع هستند، که باعث می شود آن ها احساس سرگیجه، بیش از حد برانگیختگی و هراس داشته باشند. از سوی دیگر، افراد مبتلا به بیش فعالی می توانند فعالیت امواج مغزی آهسته تری داشته باشند که در نتیجه علائمی مانند مه مغزی، خیال پردازی و مشکل در تمرکز ایجاد می شود. هدف درمان نوروفیدبک کمک به تعدیل این الگوهای امواج مغزی نامنظم است.
نوروفیدبک چگونه کار می کند؟
یک جلسه نوروفیدبک معمولی مراحل زیر را دنبال می کند:
در این جلسات اهدافی برای درمان تعیین می شود. اهداف بر اساس وضعیت بیمار و نوع سیستم نوروفیدبک است. به عنوان مثال، هدف از درمان اضطراب ممکن است تنظیم فعالیت امواج مغزی سریع باشد تا بیمار پس از یک جلسه احساس آرامش و امنیت بیشتری کند.
اندازه گیری فعالیت امواج مغزی توسط یک پزشک یا تراپیست با قرار دادن الکترودها بر روی پوست سر بیمار شروع می شود تا یک اندازه گیری در زمان واقعی امواج مغزی او (به عنوان مثال الکتروانسفالوگرافی یا EEG) به دست آورد. پس از تنظیم، بیمار ممکن است با شروع آموزش نوروفیدبک فیلم تماشا کند، یک بازی ویدیویی انجام دهد یا به موسیقی گوش دهد.
با بازخورد مثبت مغز تمرین داده می شود. وقتی EEG تشخیص دهد که فعالیت امواج مغزی بیمار به اهداف درمان رسیده است، مغز با بازخورد مثبت پاداش می گیرد. برای یک بیمار مبتلا به اضطراب، زمانی که مغز آن ها امواج آلفای کندتر و کمتر از امواج بتای سریع تر تولید می کند، ممکن است با صفحه نمایش فیلم بزرگتر، امتیاز بالاتری به عنوان پاداش در بازی ویدیویی یا بازخورد صوتی دلپذیر دریافت کند.
آموزش مغز با بازخورد مثبت مبتنی بر اصول تئوری یادگیری یا شرطی سازی عامل است و شبیه نحوه آموزش نشستن سگ با پاداش دادن به او است. مغز ما نیز مانند حیوانات دائماً به دنبال پاداش است. قابل توجه است که نوروفیدبک مانند سایر درمان های مربوط به مغز (مثلاً TMS، LENS یا tDCS) شامل جریان الکتریکی یا تحریک مغز نمی شود. به طور خلاصه مغز ما از امواج مغزی برای برقراری ارتباط و عملکرد صحیح استفاده می کند. این امواج مغزی ممکن است دچار اختلال در تنظیم شوند که می تواند منجر به علائم روانپزشکی یا عصبی شود. نوروفیدبک یک درمان غیر تهاجمی است که عدم تعادل در فعالیت امواج مغزی را برطرف می کند تا به بیماران کمک کند تا بهبودی عمیق تر و عملکرد بهتری داشته باشند.
کاربرد نوروفیدبک چیست و برای چه کاری استفاده می شود؟
از آن جایی که امواج مغزی در تمام فعالیت ها و عملکردهای مغز دخیل هستند، این درمان را می توان برای طیف وسیعی از شرایط مبتنی بر مغز استفاده کرد:
• مسائل مربوط به سلامت روان و اختلالات روانپزشکی
شامل کسانی که مشکلات خلقی و اضطرابی، OCD، هراس یا PTSD دارند. نوروفیدبک می تواند به بیماران کمک کند تا احساس آرامش، شادی و امنیت بیشتری داشته باشند. برای مثال، برای درمان اختلالات اضطرابی توسط نوروفیدبک ممکن است شامل کاهش امواج بتا سریع (مرتبط با اضطراب) و افزایش امواج آلفا (مرتبط با آرامش) باشد.
• تأخیر های رشدی و اختلالات رفتاری
شامل مبتلایان به ASD، کمبود توجه (ADHD) یا PANS/PANDAS می شود. برای بسیاری از اختلالات رشدی، مغز نمی تواند شبکه های ارتباطی مناسبی ایجاد کند. در کودکان مبتلا به اوتیسم، نوروفیدبک می تواند به طور قابل توجهی شبکه های مغز را همانطور که در تصویربرداری fMRI شناسایی شده تغییر دهد و رفتار را بهبود بخشد.
• مشکلات نورولوژیک و آسیب های مغزی
شامل کسانی که TBI، سکته مغزی، وزوز گوش، یا پارکینسون داشته اند. برای این شرایط، نوروفیدبک درمان جدیدی را برای راه های درمانی، به ویژه زمانی که با رویکرد یکپارچه پزشکی ترکیب می شود، ارائه می کند.
• مخصوص ورزشکاران، مدیران، دانش آموزان و دانش جویان
این دسته شامل کسانی است که می خواهند به برتری برسند. نوروفیدبک مانند ورزش برای مغز است و می تواند حتی به افرادی که اختلالات روانپزشکی یا عصبی ندارند به عملکرد مطلوب کمک کند.
انواع مختلف نوروفیدبک چیست؟
نوروفیدبک یک اصطلاح کلی است که به چندین نوع مختلف سیستم بیوفیدبک EEG اشاره دارد. انواع مختلف آن بر اساس نوع امواج مغزی تحت آموزش، اهداف درمان و تعداد نقاط هدف در مغز متفاوت است.
رایج ترین انواع نوروفیدبک عبارتند از:
- آموزش دامنه: این روش اصلی است و هنوز هم محبوب ترین نوع در این زمینه است. بر افزایش یا کاهش اندازه امواج مغزی خاص تمرکز دارد.
- آموزش آهسته قشر مغز (ILF، ISF، و SCP): این روش کندترین امواج مغزی را آموزش می دهد که می تواند به تنظیم رفتارهای هیجانی و تثبیت مغز کمک کند.
- آموزش امتیاز Z: هدف این رویکرد تشویق فعالیت امواج مغزی بیمار برای حرکت به سمت هنجار یا میانگین افراد سالم است.
در حال حاضر، نمی توانیم به طور قطعی بگوییم بهترین نوع آموزش نوروفیدبک چیست زیرا مطالعات مقایسه ای کمی بین افراد انجام شده است.
نکته اولیه: تنوع گسترده سیستم ها هم فرصت و هم یک چالش برای این حوزه است. این فرآیند اجازه می دهد تا مراقبت های فردی و فرصت هایی برای راه های جدید درمان ایجاد شود. با این حال، یافتن بهترین سیستم برای نیازهای شما می تواند یک چالش باشد، زیرا مطالعات مقایسه ای کمی وجود دارد. مانند سایر اشکال ورزش و تمرین بدنی، ترکیب انواع مختلف تمرینات نوروفیدبک می تواند برای سلامت مغز مفید باشد.
آیا نوروفیدبک مفید است؟
پرسیدن آیا نوروفیدبک موثر است یا نه؟ شبیه این است که بپرسید آیا همه داروها برای بیماری ها درست کار می کنند یا خیر. پاسخ پیچیده تر از یک بله یا نه ساده است. نتایج به عوامل زیادی بستگی دارد، مانند اینکه آیا درمان مناسب برای وضعیت بیمار است یا توانایی درمان برای تغییر بیولوژی مغز بیمار. برای مثال، برخی از افراد ممکن است مزایای نوروفیدبک را نبینند زیرا از سیستم مناسب برای رفع نیازهای خود استفاده نمی کنند.
مطالعات متعددی وجود دارد که از استفاده بالینی نوروفیدبک حمایت می کند. در برخی از مطالعات، بیماران نه تنها پس از درمان احساس بهتری داشتند، بلکه فناوری تصویر برداری (به عنوان مثال fMRI) نشان داد که این درمان در واقع عملکرد و ساختار مغز بیماران را تغییر می دهد.
آینده تحقیقات نوروفیدبک به کجا می رود؟
برخی از محققان هشدار داده اند که شواهد موجود برای ادعای قطعی کافی نیست. آن ها اشاره می کنند که بسیاری از مطالعات در مقیاس کوچک هستند و برخی از آن ها کارآزمایی های تصادفی کنترل شده نیستند یا دارای اشکالات طراحی دیگری هستند. با این حال، مراکز آکادمیک مانند دانشگاه استنفورد شواهد پشت نوروفیدبک را به اندازه کافی امیدوار کننده برای شروع آزمایشات بالینی خود می دانند. با پیشرفت این زمینه، امیدواریم مطالعات طراحی شده بهتر و راه های بهتری برای درک چگونگی تغییر نوروفیدبک در مغز داشته باشیم.
نکته اولیه: نوروفیدبک مبتنی بر اصول صحیح علمی و مطالعات بالینی متعدد است. شواهد کافی وجود دارد که نشان می دهد باید آن را امیدوار کننده دانست، به خصوص در زمینه ای که نیاز زیادی به گزینه های درمانی بهتر دارد. با این حال، ما هنوز به مطالعات نوروفیدبک دقیق تری نیاز داریم تا به طور قطعی نه تنها عملکرد آن، بلکه دقیقاً نحوه عملکرد و بهترین سیستم ها را تعیین کنیم.
آیا نوروفیدبک بی خطر است؟ یا عوارض جانبی دارد؟
از آن جا که نوروفیدبک یک درمان غیر تهاجمی و همچنین نوعی ورزش برای مغز است، به طور کلی بدون عوارض جانبی قابل توجه و ایمن در نظر گرفته می شود.
هنگامی که عوارض جانبی رخ می دهد، معمولاً کوتاه مدت هستند و در عرض 24 تا 48 ساعت برطرف می شوند. شایع ترین عوارض جانبی شامل خواب آلودگی، عدم تمرکز، سردرد خفیف و اضطراب است. در یک بررسی برای بیماران مبتلا به ADD / ADHD، این عارضه جانبی تنها در حدود یک الی سه درصد از بیماران رخ داده است. مهم است که بیماران عوارض جانبی را به پزشک خود گزارش دهند تا آن ها بتوانند درمان را اصلاح کنند. تا زمانی که تنظیمات مناسب انجام شود و شما با یک پزشک متخصص و درمانگر دارای مجوز بهداشت روان کار می کنید، نباید هیچ گونه علائم یا عواقب طولانی مدتی وجود داشته باشد.
از درمان نوروفیدبک چه انتظاری باید داشته باشیم؟
تغییرات در مغز معمولا به آرامی و در طول زمان اتفاق می افتد. به همین دلیل، برای دستیابی به تغییرات طولانی مدت در علائم و عملکرد مغز، جلسات زیادی طول می کشد. مانند همه انواع ورزش و درمان، بهتر است تمرینات نوروفیدبک را در یک برنامه منظم، معمولاً 2 تا 3 بار در هفته انجام دهید.
برای تعیین پاسخ به درمان: بیشتر سیستم ها ممکن است بین 10 تا 20 جلسه طول بکشد تا بیمار بتواند تشخیص دهد که آیا درمان کمک کننده است یا خیر. سیستم های تمرینی موج آهسته (مانند ILF، ISF و SCP) ممکن است 1 تا 5 جلسه طول بکشد.
برای ایجاد مزایای بلند مدت: 30 الی 40 جلسه معمولا برای همه نوع سیستم های درمانی توصیه می شود. برای شرایط پیچیده تری مانند اوتیسم، سایر تاخیر های رشدی و آسیب مغزی، ممکن است به جلسات بیشتری نیاز باشد.
آیا نتایج نوروفیدبک ماندگار خواهد بود؟
از آن جایی که نوروفیدبک باعث افزایش انعطاف پذیری عصبی می شود، این پتانسیل را دارد که منجر به تنظیمات طولانی مدت در عملکرد مغز شود. بسیاری از پزشکان بیمارانی را می بینند که در طی ماه ها یا سال ها به مزایای طولانی مدت نسبت به نوروفیدبک دست یافته اند، با این حال، این تحقیقات قطعی نبوده است.
آیا نوروفیدبک تحت پوشش بیمه است؟
نوروفیدبک در برخی موارد شامل بیمه می شود. با این حال، برخی از مراکز خدماتی و بهداشتی این نوع درمان را تحت بیمه پوشش نمی دهند. از آن جایی که بازپرداخت هزینه متفاوت است، توصیه می کنیم با مرکز خدماتی و درمانی خود تماس بگیرید تا بدانید قیمت و شرایط آن چگونه خواهد بود.
خطرات و عوارض درمان نوروفیدبک
به طور کلی، نوروفیدبک یک درمان ایمن در نظر گرفته می شود و با حداقل خطر همراه است. یک مطالعه نشان داد که شایع ترین عوارض جانبی، ناراحتی و خواب‌آلودگی افراد است. اگر چه این خواب‌آلودگی توسط اشخاص مبتلا به درد مزمن، آسیب مغزی تروماتیک و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) به عنوان یک عارضه جانبی مثبت دیده می شود زیرا به خواب آن ها کمک می کند.
در همین حال، مطالعاتی که این درمان را در بیماران مبتلا به افسردگی و بیماران مبتلا به اختلال سیستم عصبی مرکزی آزمایش کردند، استدلال کردند که عوارض جانبی ممکن است شامل بی قراری، تداخل شناختی، اضطراب، تحریک پذیری و پرخاشگری باشد.
جدا از عوارض جانبی، با توجه به اثربخشی غیرقطعی آن، این خطر وجود دارد که درمان نوروفیدبک برای شما کارساز نباشد یا اثرات آن دوام نیاورد و به طور بالقوه باعث اتلاف وقت و هزینه شود. همچنین خطر دریافت درمان از یک فرد فاقد صلاحیت وجود دارد.
سخن آخر
نوروفیدبک می تواند ابزار قدرتمندی برای درمان در زمینه هایی باشد که به شدت به گزینه های درمانی بهتری نیاز دارد. با هدف قرار دادن الکترودهای خاص در مغز و تغییر بیولوژی برای عملکرد بهتر، مغز پتانسیل آموزش و بهبود عملکرد را دارد.
در حالی که این زمینه هنوز به تحقیقات بیشتر نیاز دارد تا به ما کمک کند مکانیزم های دقیق پشت نوروپلاستیسیته و بیوفیدبک EEG را درک کنیم، این یک گزینه درمانی امیدوارکننده است که به درستی اجرا شود. با پیشرفت این زمینه، امیدوار هستیم نوروفیدبک به عنوان یک گزینه درمانی جدی هم از سوی پزشکان و هم از سوی روانشناسان مورد توجه قرار گیرد. برای اطلاع بیشتر از شرایط و نحوه درمان با نوروفیدبک می توانید ازراهنمایی مشاوران و متخصصان کلینیک روژمان بهره مند شوید.